“Voor altijd wilde ze dit. Voor altijd. Nooit meer wit of zwart, maar eeuwig grijs.”
De bundel “Bloedrood morgenzwart” van Sophia Drenth, voelt in de eerste instantie aan als een boek waarin diverse genre samenkomen. En op een bepaalde hoogte is dat ook zo. Als je echter een laag dieper gaat en de bundel van een afstand probeert te bekijken, dan kom je er achter dat het bovenstaande citaat veelzeggend is en eigenlijk de verhalen samen met elkaar verbindt. Veel verhalen gaan namelijk over een schemerzone; tussen goed en kwaad, tussen willen of niet willen; tussen vasthouden of loslaten. Het boek is dan ook het beste als “magisch realisme” te omschrijven met fantastische kenmerken. Toch is het boek tegelijkertijd meer dan dat. Toen ik het boek las, raakte ik bevangen door het proza, die tegen het literaire aan grensde, zo niet, literair was. Maar er was nog een ander iets dat mijn aandacht trok, en dat is namelijk dat het boek in de kern over “kunst” gaat. Veel verhalen gaan over schilderijen en de macht van kunst op de liefhebber, op de kunstenaar zelf of het effect dat kunst op kunst heeft. Een favoriet verhaal voor mij is dan ook “Laatste maaltijd”, die zowel bizar als schrikwekkend is. Of “Het meesterwerk” en “De creaties van Sam Hudder” die de bovenstaande thematiek goed weer geven.
Het titelverhaal “Bloedrood Morgenzwart” begint eigenlijk over de kunst van het woord, maar snijdt tegelijkertijd een tweede thematiek aan die in sommige verhalen terugkomen: namelijk religie. Of de beleving daarvan. En dan niet alleen traditionele en institutionele religies, als wel religieuze en haast magische daden. De verhalen “Geen stille nacht” en het titelverhaal grijpen direct terug naar het christendom, terwijl de verhalen “Het hart van een hersenvreter” (dat een schrikbarend monster beschrijft), “Gerechtigheid van het veen” en het prachtige “As en parels”, een andere magie waarborgen, die moeilijk in woorden is samen te vatten, maar je als lezer bij de strot grijpt.
Dit zijn stuk voor stuk mooie verhalen, waarin het bovenstaande spanningsveld (kunst en religie) altijd op de een of andere manier wordt uitgebalanceerd. Maar nooit op de manier dat je het verwacht. “Geen stille nacht” is geenszins een traditioneel christelijk verhaaltje. Net zoals “Bloedrood morgenzwart” dat niet is. En hoewel ik vooral het proza in het laatste verhaal mooi vond, kom ik hier misschien tot mijn enige punt van kritiek. Als titelverhaal had ik gedacht dat alle thema’s hier samen zouden komen en dit verhaal een weerspiegeling zou zijn van de bundel. Op een bepaalde hoogte is dat zo. De titel verwijst naar de schilderkunst en het verhaal zelf weer naar religie. Toch had het mijnerzijds wat sterker gemogen. (Hoewel ook hier het proza weer geweldig is.) Van alle verhalen vond ik deze de zwakste. Het is een soort verhaal waar het vampirisme en christendom samenkomen, tenminste als ik het goed begrijp en heb gelezen. Het bracht me namelijk in verwarring, maar dit was misschien ook precies wat het verhaal diende te doen.
Kortom, een boek om aan te raden, te lezen; de grijsheid te ontdekken. Een boek die je soms (opzettelijk) in verwarring laat brengen. Mijn enige vraag is: waar is het volgende boek? Want ik wil meer van Sophia Drenth lezen.
